Cultural Mapping Thailand [PMU] ระบบสารสนเทศด้านวัฒนธรรมและ แผนที่วัฒนธรรม ประเทศไทย

ข้อมูลวัฒนธรรม : AR-84110-00005 [ ได้รับทุนจากโครงการ ]

ร้านศรียาภัย

ร้านศรียาภัย ที่อยู่เลขที่ ๑๓ หมู่ ๑ ตำบลพุมเรียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี ผู้ถือครองกรรมสิทธิ์คุณเมตตา พานิช และพี่น้อง ประวัติอาคาร นางประทุม ศรียาภัย (มาศบัว) ผู้ดูแลบ้านให้สัมภาษณ์ว่า อาคารกลุ่มนี้แต่เดิมเป็นของนายอากรเค้ง และคุณแม่เดิม ศรียาภัย เครือญาติพระยาวจีสัตยารักษ์ (ขำ ศรียาภัย) เจ้าเมืองไชยาท่านสุดท้าย ตกทอดมาสู่ทายาท คือ คุณแม่เจี้ยม ศรียาภัย คุณสุนทรีย์ และคุณเมตตา พานิช ตามลำดับ สำหรับปีที่สร้างอาคาร มีอักษรจารึกไว้บนแผ่นไม้เหนือประตูทางขึ้นเรือนใหญ่ความว่า “เรือนหลังนี้ปลูกเมื่อ พ.ศ.๒๔๕๖” ประวัติผู้ถือครองกรรมสิทธิ์อาคาร นางประทุม ศรียาภัย (มาศบัว) ผู้ดูแลบ้านให้สัมภาษณ์ว่า นายอากรเค้ง และคุณแม่เดิม ศรียาภัย เป็นเครือญาติพระยาวจีสัตยารักษ์ (ขำ ศรียาภัย) เจ้าเมืองไชยาท่านสุดท้าย มอบอาคารกลุ่มนี้เป็นมรดกตกทอดมาสู่ธิดา คือ คุณแม่เจี้ยม ศรียาภัย แต่เนื่องจากคุณแม่เจี้ยม ไม่มีบุตรธิดามรดกอาคารกลุ่มนี้จึงตกทอดมาสู่คุณแม่พร้อม ธิดาคุณแม่จั่ว ผู้เป็นพี่สาว คุณแม่พร้อม สมรสกับคุณธรรมทาส พานิช น้องชายท่านพุทธทาส มีทายาท คือ คุณสุนทรีย์ และคุณเมตตา พานิช ลักษณะทางกายภาพ มีลักษณะเป็นเรือนแถวไม้สองชั้น ๒ คูหา เชื่อมต่อด้วยเรือนหมู่ใต้ถุนสูง เรือนแถวซึ่งตั้งอยู่ด้านหน้ามีหลังคาทรงจั่วปัจจุบันมุงกระเบื้องลอนแทนกระเบื้องว่าวของเดิม บานประตูด้านหน้าอาคารมีลักษณะเป็นบานเฟี้ยมประกอบบานเกล็ด ช่องลมเหนือบานประตูฉลุลายเครือวัลย์ ผนังอาคารใช้ไม้แผ่นยาวตีซ้อนทับกันในแนวนอน ด้านหน้าอาคารชั้นบนมีระเบียงกั้นด้วยลูกกรงมะหวด มีประตูเปิดออกสู่ระเบียงลักษณะเป็นเฟี้ยมลูกฟักกระดานดุนประกอบบานเกล็ด ช่องลมเหนือบานประตูใช้ไม้ระแนงตีไขว้ซ้อนทับกันเป็นตารางสี่เหลี่ยมแนวตะแคง พื้นที่ภายในด้านล่างแบ่งเป็นส่วนหน้าซึ่งเป็นส่วนเอนกประสงค์ ใช้สำหรับประกอบกิจการร้านขายยาสมุนไพรและแพทย์แผนโบราณ ส่วนด้านในซึ่งเป็นใต้ถุนเรือนใหญ่ใช้เป็นลานซักล้างและห้องครัว ชั้นบนใช้เป็นพื้นที่ส่วนตัวของครอบครัวซึ่งมีทั้งส่วนเอนกประสงค์และห้องนอนและเปิดเชื่อมต่อกับหมู่เรือนด้านหลัง หมูเรือนด้านหลัง มีทางขึ้นเรือนอยู่ด้านข้างเรือนแถว ลักษณะเป็นหน้ามุขยื่นออกมา ตัวเรือนประกอบด้วยเรือนใหญ่หรือเรือนประธาน ซึ่งมีชั้นลดเชื่อมกับเรือนแถวด้านหน้า ทำให้ตัวอาคารมีลักษณะเหมือนเรือนแฝด และเรือนขวางหรือเรือนครัวตั้งขวางเรือนทั้งสองหลัง มีพาไลเชื่อม มีบันไดทางขึ้นเรือนขวางมาจากพื้นที่ด้านในของเรือนแถว ตัวเรือนใหญ่แบ่งพื้นที่ใช้สอยเป็นส่วนเอนกประสงค์และห้องนอนใหญ่ เรือนขวางแบ่งเป็นพื้นที่ครัวและห้องเก็บของ ประโยชน์ใช้สอยในอดีต เรือนแถวด้านหน้าใช้เป็นสถานประกอบการแพทย์แผนโบราณ ด้านบนและหมู่เรือนด้านหลังใช้เป็นที่พักอาศัย ประโยชน์ใช้สอยในปัจจุบัน ที่พักอาศัย ทรัพยากรวัฒนธรรมที่พบในบ้าน ๑.เครื่องเรือนเก่า ๒.เครื่องใช้ ของโบราณ