ตำนานพระยากง พระยาพาน มีหลายสำนวน บางแห่งบันทึกเป็นลายลักษณ์ไว้โดยสะกดชื่อตัวละครต่างกัน แต่โดยรวมแล้วมีโครงเรื่องคล้ายคลึงกัน มีสำนวนหนึ่งกล่าวไว้ว่า พญากงเป็นเจ้าเมืองนครไชยศรี เมื่อมเหสีประสูติพระโอรส โหรทำนายว่าเป็นผู้มีบุญมาเกิด แต่ต่อไปจะฆ่าพระองค์ พญากงจึงให้นำพระโอรสไปประหาร มหาดเล็กสงสาร นำพระโอรสใส่พาน (เป็นที่มาของชื่อ “พญาพาน”) ลอยน้ำไปตามชะตากรรม ฝ่ายยายหอมพบเข้า จึงเลี้ยงดูให้ได้รับวิทยาการ ครั้นพญาพานเป็นหนุ่มจึงเข้าไปถวายตัวเป็นทหารในเมืองคูบัว ต่อมาได้ชนช้างกับพญากงแล้วสังหารลง ครานั้นเกิดลางว่าคงได้ฆ่าบิดาเสียแล้ว พาลไปโมโหยายหอมว่าปิดบัง จึงประหารยายหอมด้วย ภายหลังสำนึกผิดจึงปรึกษาพระอาจารย์เพื่อแก้ไขไถ่บาป โดยให้สร้างเจดีย์ใหญ่สูงเท่านกเขาเหิน (พระปฐมเจดีย์) เพื่อทดแทนคุณบิดา พร้อมกับสร้างเจดีย์ใหญ่อีกองค์ (พระประโทน) เพื่อทดแทนคุณยายหอม
จับต้องไม่ได้ : InTangible.
วรรณกรรมพื้นบ้าน : FL : Folk Literature ตำนานพื้นบ้าน
.
เลขที่ : พระปฐมเจดีย์ ต. พระปฐมเจดีย์ อ. เมืองนครปฐม จ. นครปฐม 73000
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม
ลัทธสิทธิ์ ทวีสุข : มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม :