คลองมหานาค ตั้งอยู่ที่ตำบลภูเขาทอง อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นแหล่โบราณคดี ประเภทคลองโบราณแห่งหนึ่ง ที่มีลักษณะเป็นคลอง มีอายุตั้งแต่ในสมัยอยุธยา คลองมหานาค เป็นคลองที่ถูกขุดขึ้นมาเพื่อใช้เฉพาะกิจ ในแผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ พ.ศ.2091 เมื่อครั้งที่ได้ข่าวพระเจ้าหงสาวดี ยกทัพจะเข้าตีกรุงศรีอยุธยา พระราชพงศาวดารกล่าวว่า "ฝ่ายพระมหานาคอยู่วัดภูเขาทอง สึกออกมารับอาสาตั้งค่ายกันทัพเรือ ตั้งค่ายแต่วัดภูเขาทองลงมาจนวัดป่าพลู พรรคพวกสมกำลังญาติโยมทาสชายหญิงของมหานาค ช่วยกันขุดคูนอกค่ายกันทัพเรือ" จึงเรียกว่า "คลองมหานาค" คลองมหานาคคงมีบทบาทอยู่เพียงครั้งเดียวในประวัติศาสตร์ เพราะหลังจากนั้น มิได้เคยมีศึกพม่ายกเข้ามาประชิดเมืองอีกเป็นระยะเวลาอันยาวนาน และเมื่อครั้งพม่ายกกองทัพมาล้อมกรุงศรีอยุธยาในปี พ.ศ. 2309 นั้น ค่ายมหานาคมิได้มีความจำเป็น ที่จะใช้ป้องกันกำลังข้าศึกที่มาจากทางเรืออีกต่อไปแล้ว สมัยรัชกาลของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ พ.ศ. 2086 พม่ายกทัพเข้ามาประชิดกรุงศรีอยุธยา พระมหานาคบวชอยู่วัดภูเขาทอง สึกออกมารับอาสาตั้งค่ายกันทัพเรื่อ พาญาติโยม และชาวบ้านขุด เป็นดูและคันดินตั้งแต่วัดภูเขาทองมาจนถึงวัดป่า (ปากคลองเมืองบรรจบกับแม่น้ำเจ้าพระยา) จึงเรียกคลองมหานาคมาจนทุกวันนี้
จับต้องได้ : Tangible.
โบราณสถาน : AS : Archeological Site ย่านประวัติศาสตร์ท้องถิ่น
.
เลขที่ : ตำบลภูเขาทอง ต. ภูเขาทอง อ. พระนครศรีอยุธยา จ. พระนครศรีอยุธยา 13000
คุณรุจิเรช ศรีโสภณ
080-6291189
ญาณิศา เผื่อนเพาะ : มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา : 2566 Festival