PMU ทุนทางวัฒนธรรม
ชาวพม่าเข้ามาตั้งถิ่นฐานที่ชุมชนท่ามะโอเพื่อประกอบอาชีพทำป่าไม้ตั้งแต่ช่วงต้นยุครัตนโกสินทร์ ในยุคที่เมืองลำปางเป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรมป่าไม้ของภาคเหนือเพราะเป็นเมืองป่าไม้ที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในภาคเหนือตอนบน ชาวพม่าส่วนมากเดินทางมาพร้อมกับบริษัททำธุรกิจป่าไม้ของต่างประเทศ เช่นอังกฤษ เดนมาร์ก ฝรั่งเศส เป็นต้น ต่อมาพวกเขาได้รับความไว้วางใจจากผู้จัดการบริษัทป่าไม้ให้แบ่งพื้นที่ในการสัมปทานปาไม้ในพื้นที่ต่างทั่วภาคเหนือจนสามารถสร้างฐานะจนร่ำรวยกลายมาเป็น “พ่อเลี้ยงไม้” คนสำคัญของเมืองลำปางและได้ตั้งถิ่นฐานบริเวณชุมชนท่ามะโอทำให้ชุมชนนี้เป็นพื้นที่ของชาติพันธุ์พม่าโดยมีวัดท่ามะโอเป็นศูนย์กลางของชุมชน มรดกทางวัฒนธรรมจากบรรพบุรุษชาวพม่ามีอยู่มากมายในชุมชนท่ามะโอ อาทิ วัดศิลปะแบบพม่าคือ วัดท่ามะโอ และบ้านไม้หลายหลัง โดยเฉพาะบ้านที่ใหญ่และสวยที่สุดในย่านนี้คือ “บ้านเสานัก” หรือบ้านที่มีเสามากมายหลายต้น เจ้าของคือ หม่องจันโอง ต้นตระกูลจันทรวิโรจน์ ซึ่งเป็นชาวพม่าที่เคยมาทำงานกับห้างหลุยส์ (บริษัทหลุยส์ ที.เลียวโอโนเวนส์ จำกัด) ท่านได้สร้างฐานะจนร่ำรวยอีกทั้งได้รับการแต่งตั้งจากรัฐบาลอังกฤษให้เป็นหัวหน้าคนในบังคับอังกฤษคนแรกในเมืองลำปาง ท่านออกแบบให้บ้านเสานักเป็นสถาปัตยกรรมแบบพื้นถิ่นภาคเหนือผสมผสานสถาปัตยกรรมแบบฝรั่ง บ้านหลังนี้มีชานบ้าน มีห้องโถงกว้างและมีพื้นที่พักผ่อนหน้าบ้าน บ้านเสานักประกอบด้วยเสาบ้านที่เมื่อก่อนเป็นไม้ถึง 116 ต้น ทายาทเจ้าของบ้านได้ปรับเสาไม้ที่ผุกร่อนเหล่านี้โดยการเสริมปูนที่ฐานรากเพื่อความแข็งแรงจึงทำให้พื้นบ้านถูกยกสูงขึ้นจึงมีที่ว่างบริเวณใต้ถุนบ้านที่ถูกปรับเป็นพื้นที่สำหรับการใช้สอย เดิมทีเดียวบ้านเสานักหลังนี้ไม่ได้มีชื่อว่า “บ้านเสานัก” แต่เป็นชื่อที่ถูกตั้งขึ้นมาภายหลังโดยหม่อมราชวงศ์ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ นักพูด พิธีกรและนักร้องชื่อดังของเมืองไทยเจ้าของฉายา “เชลล์ชวนชิม” ผู้มีความคุ้นเคยเป็นอย่างดีกับทายาทเจ้าของบ้านเสานักแห่งนี้เป็นผู้ตั้งชื่อให้ ด้วยเหตุที่บ้านหลังนี้มีเสาบ้านจำนวนมากถึง 116 ต้น ตรงด้านหน้าของบ้านเสานักมีต้นสารภีต้นใหญ่อายุกว่าร้อยปีที่ปลูกมาพร้อมกับบ้านหลังนี้ ทำให้บ้านเสานักหลังนี้มีบรรยากาศที่งดงามและรื่นรมย์ยิ่งนักจนได้รับรางวัลสถาปัตยกรรมอนุรักษ์ดีเด่นจากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ในปี พ.ศ. 2548 ในช่วงที่คุณหญิงวลัย ลีลานุช เจ้าของบ้านทายาทรุ่นที่ 3 ของหม่องจันโองยังมีชีวิตอยู่นั้น บ้านเสานักได้เป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลายในฐานะสถานที่ต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองที่มาเยือนเมืองลำปาง คุณหญิงวลัย ลีลานุชเป็นหลานตาของหม่องจันโอง จันทรวิโรจน์ และเป็นอดีตผู้อำนวยการโรงเรียนลำปางกัลยาณีซึ่งเป็นโรงเรียนสตรีประจำจังหวัดลำปาง ท่านมีความสนใจด้านวัฒนธรรมท้องถิ่นเป็นพิเศษจึงได้ใช้บ้านเสานักหลังนี้เป็นสถานที่จัดงานสำคัญและใช้เป็นสถานที่ถวายการต้อนรับพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูงอาทิ พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ เมื่อครั้งเสด็จเมืองลำปาง ในอดีตบ้านเสานักได้เปิดให้นักท่องเที่ยวทั่วไปเข้ามาชมโดยเก็บค่าเข้าชมในอัตราที่เหมาะสมทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศและยังใช้เป็นสถานที่เลี้ยงขันโตกสำหรับเลี้ยงแขกบ้านแขกเมืองและสถานที่จัดงานแต่งงานให้บุคคลทั่วไปที่ชื่นชอบบรรยากาศแบบวัฒนธรรมล้านนา โดยมีการจัดบริการอาหารแบบขันโตกและมีอาหารพื้นเมืองอยู่บนขันโตกให้ผู้มาเยือนได้รับประทาน บ้านเสานักจึงกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่งของเมืองลำปางต่อเนื่องมาหลายปี แต่ในปัจจุบันบ้านเสานักแห่งนี้ได้ปิดปรับปรุงอย่างไม่มีกำหนดทำให้นักท่องเที่ยวทั่วไปไม่สามารถเข้าชมภายในตัวบ้านได้เหมือนในอดีตและเพียงแค่ได้รับอนุญาตให้ถ่ายภาพจากนอกตัวบ้านได้เท่านั้น
จับต้องไม่ได้ : InTangible.
สถาปัตยกรรม : AR : ARchitecture ร้านค้าและเคหสถาน
.
เลขที่ : 6 ถนนราษฎร์วัฒนา ชุมชนท่ามะโอ ต. เวียงเหนือ อ. เมืองลำปาง จ. ลำปาง 52000
อาจารย์อัคค์สัจจา ดวงสุภาสิญจ์ : มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา : 2566 Open Call
Chatbot