PMU ทุนทางวัฒนธรรม
หลังจากเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จ ในหน้าแล้งช่วงเดือนมกราคม-เมษายน ตามท้องนาและดอนโพนทัน ดอนสร้างอีแก้ว ดอนขามแป จะมีดินเอียดหรือที่ชาวอีสานเรียกว่าขี้ทา (ดินเค็มที่มีละอองหรือส่าเกลือ) ขึ้นมาบนผิวดินให้เห็นเป็นสีขาวหรือสีเทา ชาวบ้านลงมือขูดดินเอียดเพื่อนำมาเป็นวัตถุดิบในการต้มเกลือ ก่อนต้มเกลือชาวบ้านจะทำพิธีบอกกล่าวเจ้าที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อเป็นศิริมงคลขอให้การต้มเกลือไม่มีอุปสรรค และให้ได้ผลผลิตมากตามต้องการ จากนั้นจึงเริ่มดำเนินการต้มเกลือ โดยนำดินขี้ทาหรือดินเอียดใส่ในซุงหมักดิน เมื่อเทน้ำสะอาดใส่ในซุงหมักแล้ว น้ำขี้ทาหรือน้ำเอียดที่ผ่านการกรองแบบธรรมชาติจะไหลออกจากรูลงในภาชนะที่รองไว้ด้านล่างของซุง เมื่อได้น้ำกลือที่เพียงพอต่อการต้มแต่ละครั้งแล้ว จะมีการวัดความเค็มจากน้ำที่รองได้ คือ ใช้ครั่งหรือขี้ครั่งขนาดก้อนเท่าหัวแม่มือ นำมาลอยในน้ำเอียด ถ้าก้อนครั่งลอยแสดงว่ามีความเค็มมาก ถ้าครั่งจมน้ำแสดงว่าความเค็มยังไม่เพียงพอที่จะนำมาต้มเป็นเกลือและใช้วัดน้ำเอียดว่าน้ำเอียดนั้นมีความจืดแล้วหรือยัง เมื่อได้น้ำเกลือที่สามารถต้มเป็นเกลือได้แล้วขั้นตอนต่อไปคือนำน้ำเกลือมาเคี่ยวหุง โดยใช้กะทะที่ทำจากแผ่นสังกะสี สุมไฟไปตลอดจนน้ำระเหยกลายเป็นผลึกเกลือสีขาวขุ่น จากนั้นตักเกลือใส่ตระกร้าไม้ไผ่ผึ่งเกลือไว้ให้แห้ง เสร็จแล้วก็นำเกลือมาบรรจุกะทอที่ทำด้วยไม้ไผ่สานอย่างชะลอมเป็นรูปทรงกระบอก ขนาดของกะทอขึ้นอยู่กับผู้ใช้ ส่วนใหญ่ขนาดพอบรรจุเกลือหนัก 1 หมื่น (12 กิโลกรัม) ก่อนบรรจุเกลือใช้ใบไม้รองด้านใน (ปัจจุบันใช้ตาข่ายพลาสติกรอง) เกลือกะทอของชาวอีสานในอดีตเป็นทั้งสินค้าซื้อขายและแลกเปลี่ยนของพ่อค้าทางไกล ชาวอีสานเรียกว่า “นายฮ้อยเกลือ” เกลือกะทอสามารถเก็บไว้บริโภคได้นานแรมปี เกลือกะทอหนัก12 กิโลกรัม ราคาประมาณ 150 – 200 บาท (พ.ศ. 2559) ระยะเวลาการผลิตเกลือสินเธาว์อยู่ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ ไปจนถึงปลายเดือนเมษายนของทุกปี ปัจจุบันนี้ราคาจะอยู่ที่ ขายหมื่นละ 350 บาท (หมื่น เท่ากับ 12 กิโลกรัม) “เกลือมันปู” เป็นเกลือสินเธาว์ที่มีลักษณะเป็นผงและมีสีคล้ายกับน้ำตาลทรายแดง หรือมีสีคล้ายกับสีของมันปู จึงได้เรียกเกลือชนิดนี้ว่า “เกลือมันปู” ซึ่งเป็นเกลือสินเธาว์ที่ได้จากดินขี้ทาหรือดินเอียด เกลือชนิดนี้ได้จากดอนขามแปบริเวณหนองหาร จังหวัดสกลนครเท่านั้น มีรสชาติเค็มนัว นิยมนำมาปรุงแต่งอาหารและหมักปลาร้าเพราะจะให้รสชาติที่อร่อยนัวกลมกล่อม
จับต้องได้ : Tangible.
พื้นที่วัฒนธรรม : CS : Cultural Space พื้นที่วัฒนธรรมที่เป็นพื้นที่ที่มนุษย์สร้างขึ้น
.
เลขที่ : 185/1 ม. 1 บ.งิ้วด่อน ต. งิ้วด่อน อ. เมืองสกลนคร จ. สกลนคร 47000
แม่ยอดจันทร์ วันชูยศ
0818029541
tanawadee : มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร : 2566 Open Call
Chatbot