PMU ทุนทางวัฒนธรรม


ข้อมูลวัฒนธรรม : TC-57160-00096 [ ได้รับทุนจากโครงการ ]

ไหเมี่ยง บ้านผู้ใหญ่บ้าน ตระกูลครูบาอินสวย
Miang Jar

ไหหมักเมี่ยง ทำจากไม้เนื้อแข็ง ไม้ซ้อ (เบา) / ไม้เต็ง ไหใช้วิธีการขุด ต้องใช้ไม้เนื้อแข็งเพราะต้องบ่มอยู่กับน้ำ เป็นไหเมี่ยงที่เป็นอาชีพทำเมี่ยงของอดีตพ่อแม่ทำขายในชุมชน การกินไม่มีการใส่ไส้ อาจจะมีเติมเกลือเล็กน้อย รสชาติส้มธรรมชาติ กลมกล่อม เหลือบ้านอุ๊ยแก้ว ปัจจุบันที่ยังทำสูตรเก่าจะหมักในโอ่งมังกรแทนไว้บริโภคในครัวเรือน วิธีการเก็บจะโน้มเกี่ยวลงมา แล้วเหลือยอดไว้ - การเก็บจะเก็บ 3 ป๋าน (ครั้ง) 3 เดือน 1. ป๋านแรก พฤษภาคม (ป๋านเก๊า เริ่มออกใบ) 2. ป๋านสอง กรกฎาคม (ป๋านกลาง ใบเริ่มโต) ** นิยมใช้ใบกลาง 3. ป๋านสาม กันยายน (ป๋านสร้อย ใบเล็ก) แต่เดิมมีดอยตรงโซนปางแดง เชียงเคี่ยน เป็นป่าชุมชนที่ชาวบ้านไปจับจอง (เป็นสวนนอกชุมชน) ปลูกต้นเมี่ยงอยู่ใต้ร่มเงาต้นไม้ใหญ่ วิธีการหมักจะใช้ใบส้มธรรมชาติปูรองพื้นก่อน ใบส้มธรรมชาติ ได้แก่ ใบส้มเสี้ยว (ส้มเปรี้ยว เปรี้ยวๆ) ใบส้มกก ใบเหมือด (รสชาติจะดีขึ้น ส้มกลางๆ เปรี้ยวกำลังดี อยู่ที่รสชาติของคนที่ทำ) ขั้นตอนการทำเมี่ยง 1. เก็บใบเมี่ยง (ชาอัสสัม) 2 นำใบเมี่ยงที่เก็บได้ มัดด้วยตอกไม้ไผ่ แล้วนำไปนึ่งในตะกร้า เป็นเวลา 1 คืน 3. บ่มใบในตะกร้า โดยใช้ผ้าคลุมไว้ เพื่อให้ก้านอ่อนและหลุดออกจากใบ ระยะเวลา 1-3 คืน สังเกตดูว่าก้านอ่อนและหลุดออกจากใบ 3.1 หลังจากการบ่ม นำใบเมี่ยงล้างน้ำ เพื่อเอาราที่เราบ่มออก 4. .นำมาใส่ในไหเมี่ยง ใส่ตาดรองพื้นด้านล่าง และทาน้ำมันกันน้ำซึม (ชัน/ขี้ไคหญ้า/เปลือกงิ้ว) นำเปลือกงิ้วมาทุบให้เป็นยาง แล้วเอามายารอบบริเวณไหเมี่ยง แล้วเอาใบส้มที่ผ่านการต้ม (ลวก/ลวกฆ่าเชื้อ) ที่ก้นกันซึมที่มี...รอง จะตัดพลาสติกเป็นวงกลมขนาดพอดีกับไหเมี่ยงรองอีก 1 ชั้น กันน้ำซึม แล้ววางทับด้วยใบส้ม เพราะน้ำมันขี้ไคหญ้าจะช่วยเรื่องการดับกลิ่น และคลุมด้วยพลาสติกอีกชั้นหนึ่ง 5. ปริมาณใบเมี่ยงที่ใส่จะใส่จนเกือบเต็มปากไหเมี่ยง โดยชั้นบนสุดจะใส่ใบส้มทับไว้อีกชั้นหนึ่ง กรณีถ้าเป็นไหเมี่ยงที่มีขนาดใหญ่ (แบบบ้านเกี๋ยง) จะใช้น้ำหนักคนขึ้นเหยียบเพื่ออัดให้ใบเมี่ยงในไหแน่นขึ้น ส่วนไหที่พบเป็นไหขนาดเล็กจะใช้วิธีใช้การกดด้วยมือ ในอดีตมีไหเมี่ยงขนาดใหญ่แต่ถูกกว้านซื้อไปหมดแล้ว ปัจจุบันมีการดัดแปลง 5. ระยะเวลาในการหมักใบเมี่ยง ไม่ต่ำกว่า 3 เดือน สมัยใหม่ไม่มีใบส้ม จะบ่มถุงพลาสติกทับไปเลย เปิดมาใส่ก๋วย เวลาไปขายมีน้ำส้มแยกไปด้วย บ้านเกี๋ยง ยังมีสวนเมี่ยง



 

Icon
ประเภทวัฒนธรรม

จับต้องได้ : Tangible.

Icon
หมวดหมู่วัฒนธรรม

งานช่างฝีมือดั้งเดิม : TC : Traditional Craftsmanship เครื่องไม้
.

Icon
ที่ตั้ง

เลขที่ : บ้านแม่ลอยหลวง ต. ศรีดอนไชย อ. เทิง จ. เชียงราย 57160

Icon
ชื่อผู้ให้ข้อมูลหรือชื่อกลุ่มผู้ให้ข้อมูล

นายประมูล ไชยราช (เจ้าของบ้าน) ถอดเทปสัมภาษณ์ โดย อาจารย์รัชนี ลือดารา

Icon
ช่องทางติดต่อผู้ให้ข้อมูล

Icon
ผู้บันทึกข้อมูล

มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย : มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย : 2567 Festival

Icon
แหล่งข้อมูอื่น ๆ
-
พิกัด GPS

มีผู้เข้าชมจำนวน :77 ครั้ง
บันทึกข้อมูลเมื่อวันที่ : 08/03/2024 - ปรับปรุงล่าสุดวันที่ : 08/07/2024


BESbswy