Cultural Mapping Thailand [PMU] ระบบสารสนเทศด้านวัฒนธรรมและ แผนที่วัฒนธรรม ประเทศไทย

ข้อมูลวัฒนธรรม : TC-34170-00044 [ ได้รับทุนจากโครงการ ]

กลุ่มผ้าฝ้ายแม่ติ๋ว เขมราฐ

Mae Tiew Khemmarat

กลุ่มวิสาหกิจชุมชนตลาดน้ำริมโขงเขมราฐ ฝ้ายแท้ทอมือ บ้านวงศ์ปัดสา อำเขมราฐ จังหวัดอุบลราชธานี มีนางธนิษฐา วงศ์ปัดสา (ป้าติ๋ว) ประธานกลุ่มฯ ซึ่งเป็นปราชญ์ด้านการทอผ้าของ อ. เขมราฐ จ. อุบลราชธานี ร่วมกันฟื้นฟูและสืบสานศิลปะผ้าทอมัดหมี่เขมราฐที่เคยสูญหายไปแล้วให้กลับฟื้นขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง โดยอาศัยบันทึกที่บรรพบุรุษของป้าติ๋วได้เขียนเล่าเรื่องราวรวมถึงวิธีการทำผ้าทอแต่ละลายเอาไว้อย่างละเอียด นอกจากลายนาคน้อยแล้ว ยังมีลายนาคคู่ ซึ่งเป็นเรื่องราวของความเชื่อเกี่ยวกับพญานาค ผู้ดูแลความสงบสุขของดินแดนสองฝั่งลำน้ำโขง ชาวเขมราฐมีความเชื่อเรื่องพญานาคเป็นอย่างมาก และนำมาทำเป็นลายผ้าซิ่นมงคล มีคำทำนายเกี่ยวกับคนที่ชอบนุ่งผ้าซิ่นลายนาคคู่ว่า หญิงที่เลือกผ้าลายนี้แสดงว่าเป็นคนที่รักในศักดิ์ศรี หากตนเองไม่ได้ทำผิดสิ่งใดแล้วมีผู้มากล่าวหาก็จะสู้อย่างถึงที่สุด ลวดลายที่ช่างทอผ้านำมามัดหมี่เป็นลายบนผ้าซิ่นนั้นเกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน ธรรมชาติรอบตัว ตลอดจนความเชื่อหรือแม้แต่นิทาน ลายที่เป็นนางเอกของ อ. เขมราฐ ก็คือ “ลายนาคน้อย” เป็นลายที่พญานาคมาดลใจให้คุณยายอัญญา วงศ์ปัดสา ทำผ้ามัดหมี่ลายนี้ขึ้น โดยแปลงร่างเป็นหญิงสาวสองคนมายืมฟืมของคุณยาย เมื่อเอาฟืมมาคืนก็ได้ให้ลายผ้านี้ไว้ ใครที่ได้สวมใส่จะเป็นมงคลและมีแต่เรื่องดี ๆ เกิดขึ้น นอกจากลายเกี่ยวกับความเชื่อแล้ว ยังมีลายที่เกี่ยวกับประเพณีวัฒนธรรม เช่น ลายพานไหว้ครู ซึ่งเป็นลายที่ผู้คิดค้นทำขึ้นให้ลูกหลานที่เป็นครูบาอาจารย์ใส่เท่านั้น นอกจากนี้ยังมีลายรั้วล้อมบ้าน ลายช่อเทียน ลายดาวเคียงเดือน ฯลฯ