PMU ทุนทางวัฒนธรรม
รำแม่มด เป็นพิธีกรรมอย่างหนึ่งของชาวศรีสะเกษ ที่มีเชื้อสายเขมร เรียกว่า เรือมมะม้วด หรือ รำแม่มด มีลักษณะคล้ายการทรงเจ้าเพราะเชื่อว่าเทพหรือผีนั้น มี 2 พวก คือ พวกที่อยากได้สิ่งของโดยให้คนจัดให้กับพวกที่คอยมาดูแลมนุษย์รำแม่มดจะทำขึ้นเมื่อผู้ป่วย ซึ่งรักษาโดยวิธีการปกติธรรมดาหรือรักษาที่โรงพยาบาล หรือแพทย์แผนปัจจุบันแล้วไม่หาย จึงต้องจัดพิธีกรรมรำแม่มดขึ้นส่วนดนตรีที่ใช้ประกอบมี แคน ซอ ฆ้องและกลอง ซึ่งต้องเป็นกลองทำจากดินเผา หนังกลองทำจากหนังตะกรวด ศิริ ผาสุก และคณะ อธิบายไว้ว่า การหาสาเหตุ ของการป่วยต้องมีคน 2 กลุ่ม คือ ผู้เข้าทรงแล้วบอกว่าจะมีเทวดาขออยู่ด้วย คนนี้ มีหูทิพย์ ตาทิพย์ ส่วนอีกลุ่ม คือ คนถามหาสาเหตุของการเจ็บป่วยเมื่อรู้สาเหตุแล้วก็ถามต่อไปว่า จะให้ทำ อย่างไรจึงจะหาย ก็จะมีพิธีกรรม ดังนี้ วันอังคารหรือพฤหัสบดีถือเป็นวันครู จะไม่เลือกวัน ข้างขึ้น หรือ แรม 15 ค่ำ การนั่งทรง ต้องหันหน้าไปทางทิศตะวันออกเสมอ โรงปะรำต้องมีเสา 9 ต้น เพื่อใช้ต้นกลางผู้ ประต็วล จะไม่เล่นบนบ้าน จึงต้องทำปะรำพิธีเสมอ เสากลางมี ประต็วล ผูกไว้ใส่ไก่ต้ม 1 ตัว ขนม ข้าวต้ม กรวย 5 เทียน 2 เล่ม ด้านล่างติดกับดินวางกระเชอใส่ข้าวเปลือก ที่นั่งทรงมักจะปูฟูกแบบครึ่งท่อน มีผ้าขาวปูทับไว้อีกชั้นหนึ่ง ข้างบนมีบายศรีปากชามวางข้างซ้าย 1 ขวา 1 มีจวม 4 มีข้าวสาร 1 จาน เทียน 1 เล่ม เงิน 1 บาท และจวมเปรียย 1 คู่ ตอก (ขันโตก) เป็นขันใบใหญ่เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 25-35 เชนติเมตร ใส่ข้าวสารประมาณครึ่งขัน ใบพลู 3 ใบ หมาก 1 ลูก กรวยขันชอม 1 คู่ กรวยหูกระต่าย 1 คู่ เทียน 1 ครู เมื่อเริ่มเข้าทรงจะจุกเทียนให้สว่างขึ้น ปักไว้กับข้าวสารแล้วเพ่งแสงเทียนนั้น ดาบ หมอก ปืน มักใส่ถาดวางไว้ข้าง ๆ แล้วสิ่งของขลังเครื่องราง เช่น เขี้ยวหมูตัน งาช้าง นอระมาด เป็นต้น เป ทำด้วยก้านกล้วย 3 ก้าน เอาไม้เสียบไว้ตรงกลางแยกเชิงข้างล้างเป็นขายัน 3 มุม วางยอดมัดติดกัน เสียบดอกไม้แดงหรือดอกมะละกอสาแหรกตรงกลาง ณ ที่เสียบไม้นั้น ทำเป็นร้านวางของได้ วางแป้งปั้นเป็นรูปคน มีไข่ไก่ 1 ฟอง อามาเสกคลึงเจ้าภาพเพื่อไล่ผีร้ายออกจากตัวผู้ป่วย เมื่อเตรียมอุปกรณ์เสร็จแล้ว ครูมะม้วดจะเข้าที่นั่งทรงดนตรี ก็จะเริ่มบรรเลงผู้เข้าทรงจะเอามือ 2 ข้างจับขันในขณะที่จุดเทียนไว้บนขันนั้น เข้าจะเพ่งเทียนหมุนขันไปมาครุประจำตัวจะเริ่มเข้าประทับทรง มีการแต่งตัวแล้วร่ายรำดาบ ทำท่ารบพุ่งกับภูตผีปีศาจอาการของคนทรง จะมีลักษณะอากัปกิริยา ที่ต่างไปจากคนเดิม บางคนร้องไห้ บางคนแสดงอาการโกรธผู้ป่วยเพราะทำผิด ขณะเดียวกันเจ้าภาพและญาติจะต้องถามว่าความผิดนั้นเป็นอย่างไร ทำอย่างไรจึงจะพ้นผิด ผู้เข้าทรงก็จะบอกให้ทำพิธีตาม เป็นการจัดพิธีถวายเพื่อให้หายป่วย
จับต้องไม่ได้ : InTangible.
ศิลปะการแสดง : PA : Performing Arts ดนตรี
นาฏศิลป์และการละคร
.
เลขที่ : ต. ไพรบึง อ. ไพรบึง จ. ศรีสะเกษ 33180
ธีรพงศ์ สงผัด
นางจุฑามณี รุ้งแก้ว : มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ : 2566 Open Call
Chatbot