Cultural Mapping Thailand [PMU] ระบบสารสนเทศด้านวัฒนธรรมและ แผนที่วัฒนธรรม ประเทศไทย

ข้อมูลวัฒนธรรม : AS-33160-00010

กู่แก้วสี่ทิศ หรือ กู่บ้านหว้าน

Ku Kaew Si Thid or Ku Ban Whan

กู่แก้ว 4 ทิศ และพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น กู่แก้ว 4 ทิศ เป็นศาสนสถานก่ออิฐสมัยทวารวดี โดยที่โผล่พ้นดินขึ้นมานั้นอาจจะเป็นส่วนยอด ซึ่งหากสำรวจหรือขุดให้ลึกลงไปอาจพบฐานขนาดใหญ่ หรือพระพิมพ์ดินเผา หรือพระบรมสารีริกธาตุด้วยก็อาจเป็นได้ ศาสนสถานมีความเก่าแก่มากกว่ายุคการรับวัฒนธรรมขอม ซึ่งแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของพระพุทธศาสนานิกายมหายานที่ฝังรากลึกในดินแดนแถบนี้ เห็นได้จากร่องรอยการประดิษฐานพระพุทธรูปปางประทับนั่งประจำทิศเช่นเดียวกับเมืองโบราณแถบเมืองนครชัยศรีและเมืองคูบัวในแถบลุ่มน้ำเจ้าพระยาภาคกลางรวมถึงร่องรอยคูน้ำคันดินอันเป็นประจักษ์พยานที่บ่งบอกถึงความเป็นเมืองโบราณในสมัยทวารวดีในพื้นที่ชายขอบของทุ่งกุลาร้องไห้ซีกตะวันออก นอกจากนี้ในบริเวณใกล้เคียงยังเป็นแหล่งที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์กู่แก้ว 4 ทิศ ที่มีข้อมูลจัดแสดงภาพเขียนเล่าเรื่องตำนานบ้านเมืองในแถบนี้ที่เชื่อมโยงกับเมืองร้อยเอ็ด กู่คันธนาม และกู่พระโกนา รวมถึงอาณาจักรล้านช้าง และกรุงอินทปัตนคร พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นสถานที่จัดแสดงโบราณวัตถุสถานที่พบในแถบนี้ โบราณวัตถุสถานที่ถูกนำมาถวายเป็นพุทธบูชา รวมถึงจัดแสดงสิ่งของโบราณที่เป็นสมบัติส่วนบุคคลด้วย ศาสนสถานและสิ่งก่อสร้างเหล่านี้ตั้งอยู่บริเวณที่สาธารณประโยชน์ป่าช้าดงใหญ่ ทางด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ของหมู่บ้านหว้าน ตำบลหว้านคำ อำเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ สามารถเดินทางจากตัวอำเภอราษีไศล ไปตามเส้นทางราษีไศล-อำเภอมหาชนะชัย ประมาณ ๕ กิโลเมตร จากนั้นเลี้ยวขวาเข้าไปอีก ๓ กิโลเมตร ก็จะถึงแหล่งโบราณคดีบ้านหว้าน อาณาบริเวณโดยรอบศาสนสถานดังกล่าวปรากฏร่องรอยของคูน้ำคันดิน 2 ชั้น เพื่อใช้กักเก็บน้ำ ปัจจุบันคูน้ำบางส่วนเปลี่ยนสภาพกลายเป็นพื้นที่นา ปัจจุบันเป็นที่ตั้งวัดเมืองคง ซึ่งเป็น วัดฝ่ายมหานิกาย บริเวณทางเข้าวัดเป็นที่ตั้งของศาลพญากตะศิลา บริเวณศาลเป็นที่ตั้งรูปเคารพพญากตะศิลา บรรพชนชาวเยอ ผู้นำชาวเยออพยพข้ามลำน้ำโขงมาสร้างบ้านแปงเมืองราษีไศล ภายหลังจากที่เสียชีวิตลงจึงได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นผีบรรพชนผู้ปกป้องคุ้มครองลูกหลานชาวเยอ บริเวณข้างเคียงยังมีรูปปั้นชาวเยอเป่าสะไน สื่อถึงตัวตนความเป็นเยอ และบริเวณด้านหน้าเป็นลานกลางที่ใช้ในการประกอบพิธีกรรมรำบวงสรวงในวันไหว้พญากตะศิลาในวันเพ็ญเดือน ๓ ของทุกปี