PMU ทุนทางวัฒนธรรม
ข้อมูลเกลือต้ม สถานที่ประกอบการ โรงต้มเกลือกุดเรือคำ อ.วานรนิวาส และโรงต้มเกลือบ้านหนองกวั่ง อ.บ้านม่วง เกลือต้มชนิดนี้เป็นเกลือสินเธาว์ต้ม ระยะเวลาการต้มเกลือจะอยู่ในช่วงเดือนพฤษภาคม-มีนาคมของทุกปี หยุดพัก 1 เดือน คือเมษายน ผลผลิตที่บ่อบ้านได้ผลิตนั้นจะมีทั้งเกลือขาวและแดง (เกลือแดงหรือเกลือมะตูม) เกลือที่ได้นิยมนำไปปรุงอาหาร หมักปลาร้า ราคาขายส่งต่อตันอยู่ที่ เกลือขาว ตันละ 2,300 บาท เกลือมะตูม ตันละ 2,800 บาท ประวัติ โรงต้มเกลือกุดเรือคำเมื่อก่อนนี้ได้เป็นนาข้าวมาก่อน พอเมื่อ พ.ศ. 2525 มีชาวต่างชาติ (ชาวบ้านเรียกชาวต่างชาติกลุ่มนีว่า ฝรั่ง) ได้เข้ามาใช้พื้นที่บริเวณดังกล่าวในการขุดเจาะหาน้ำมัน เมื่อขุดเจาะลงไปใต้ดินกลับไม่เจอน้ำมัน แต่กลับพบว่าพื้นที่บริเวณนี้เป็นน้ำเค็ม เมื่อพบว่าเป็นน้ำเค็มชาวต่างชาติกลุ่มนี้จึงล้มเลิกการขุดเจาะ ต่อมาในปี พ.ศ.2526-2527 ชาวบ้านบ้านกุดเรือคำและบ้านสันติสุขทราบว่าพื้นที่บริเวณดังกล่าวมีน้ำเค็มสามารถต้มเกลือได้เลยมาจับจองพื้นที่เพื่อทำการนำน้ำเค็มนั้นมาต้เป็นเกลือ แรกเริ่มนั้นเปนการต้มเพื่อการบริโภคภายในครัวเรือน ต่อมาจึงมีการพัฒนาการต้มเกลือเพื่อการบริโภคและการขาย กระทั่งในปี พ.ศ. 2545 กรมอุตสาหกรรมได้ออกมาตรวจพื้นที่บริเวณที่ชาวบ้านต้มเกลือและให้ชาวบ้านได้ทำใบประกอบอุตสาหกรรมเพื่อไม่ให้เป็นการผลิตเกลือที่ผิดกฎหมาย ปัจจุบันมีเจ้าของบ่อต้มเกลือ มากกว่า 20 ราย และหมอต้มเกลือมากกว่า 60 หม้อ ซึ่งบริเวณดังกล่าวได้กลายเป็นอุตสาหกรรมการผลิตเกลือสินเธาว์ (เกลือต้มกุดเรือคำ) แหล่งที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดสกลนคร วิธีการทำเกลือสินเธาว์ต้ม (เกลือขาว) 1.การผลิตเริ่มจากการขุดเจาะดินลึกประมาณ 50-60 เมตร เพื่อสูบน้ำเค็มขึ้นมา 2.จากนั้นเติมน้ำเค็มลงในหม้อต้ม แล้วนำแป้งข้าวจ้าวปริมาณปลาย 1-2 กำมือเทลงไปในน้ำที่เตรียมไว้อยู่เพื่อไม่ให้เกลือจับตัวกันเป็นก้อนและเกิดส่าเกลือเร็วขึ้น (ประหยัดเวลาและเชื้อเพลิงในการต้ม) 3.จากนั้นต้มหุงไปเรื่อยๆจนน้ำเดือดและตกผลึกเป็นผลึกเกลือ ใช้ไฟต้มให้คงที่ 4.เมื่อเกลือตกผลึกแล้วตักเกลือขึ้นมาพักไว้บนคานก่อนประมาณ 1 ชม. เพื่อให้สะเด็ดน้ำ จากนั้นตักลงมาไว้ในบริเวณฉางพักเกลือเพื่อรอกรอก ใช้เวลาในการต้ม พัก กรอก ทั้งหมด 15 ชม. (01.00 น. -18.00 น.) วิธีการทำเกลือสินเธาว์ต้ม (เกลือมะตูม) 1.สูบน้ำบาดาลเค็มเติมน้ำเกลือลงในหม้อต้ม นำแป้งข้าวจ้าวประมาณ 1 กำมือเทลงไปในน้ำเกลือเพื่อไม่ให้เกลือจับตัวกันเป็นก้อน และเพื่อให้น้ำเค็มขึ้นส่าเกลือเร็วขึ้นและทำให้ประหยัดเวลาในการต้ม จากนั้นนำมะตูมแห้งมาแช่ในน้ำเกลือประมาณ 1 คืน เพื่อให้สีของมะตูมนั้นออกมาผสมกับน้ำเกลือ 2.จากนั้นก็ต้มตามปกติแต่ใช้ไฟอ่อนเลี้ยงไฟให้สม่ำเสมอ คนต้มต้องใจเย็น เมื่อต้มหุงไปเรื่อยๆจนเกิดผลึกแล้วตักขึ้นมาพักให้สะเด็ดน้ำบนคานพัก และตกลงมาพักไว้ในฉางพักเกลือรอกรอก ใช้เวลาในการต้ม พัก กรอก ทั้งหมด 15 ชม. (01.00 น. -18.00 น.) ทั้งนี้ขนาดของเม็ดเกลือขึ้นอยู่กับไฟด้วยเช่นกัน ถ้าหากไฟอ่อนจะได้เกลือเม็ดขนาดใหญ่ แต่ถ้าไฟแรงจะได้เม็ดละเอียด นอกจากนี้สีของเกลือมะตูมที่มีสีอ่อนสีเข้มก็ขึ้นอยู่กับสีของมะตูมที่เจือจางในน้ำเกลือตอนที่เราต้มด้วย ลักษณะของเกลือ 1.เกลือสินเธาว์ขาว “เกลือขาวกุดเรือคำ” เป็นเกลือสินเธาว์ต้ม ที่สุกสะอาด ลักษณะเป็นเม็ดผง สีขาว เป็นเกลือสินเธาว์จากแหล่งผลิตเกลือสินเธาว์ที่ใหญ่ที่สุดในสกลนคร ซึ่งนิยมนำมาปรุงแต่งอาหารและหมักปลาร้า บริโภคหรืออุปโภค เป็นต้น2.เกลือสินเธาว์แดง หรือ เกลือมะตูม (ผู้ประกอบเรียกว่าเกลือแดง) เกลือต้ม “เกลือมะตูม” เป็นเกลือสินเธาว์ต้มผสมมะตูมแห้งเพื่อให้ได้สีชมพูหรือสีโอรสสวยงามและรับประทานได้ ซึ่งการต้มเกลือมะตูมนั้นจะใช้ไฟอ่อนเลี้ยงไฟให้สม่ำเสมอ บ่งบอกถึงความใจเย็นและความใส่ใจของผู้ผลิต นิยมนำมาปรุงแต่งอาหารและหมักปลาร้า ปลาส้ม ผักดอง บริโภคหรืออุปโภค
จับต้องได้ : Tangible.
พื้นที่วัฒนธรรม : CS : Cultural Space พื้นที่วัฒนธรรมที่เป็นพื้นที่ที่มนุษย์สร้างขึ้น
.
เลขที่ : โรงต้มเกลือสินเธาว์กุดเรือคำ ต. อินทร์แปลง อ. วานรนิวาส จ. สกลนคร 47120
ผู้ประกอบการเกลือสินเธาว์บ่อต้มเกลือกุดเรือคำ
0879445745
tanawadee : มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร : 2566 Open Call
Chatbot