Cultural Mapping Thailand [PMU] ระบบสารสนเทศด้านวัฒนธรรมและ แผนที่วัฒนธรรม ประเทศไทย

ข้อมูลวัฒนธรรม : CS-80000-00028 [ ได้รับทุนจากโครงการ ]

วัดหน้าพระบรมธาตุ

Wat Na Tad

วัดหน้าธาตเป็นพื้นที่วัฒนธรรมที่ใช้ในการจัดงานประเพณีสารทเดือนสิบมีบทบาทสำคัญในการรักษาและสืบสานประเพณีอันเก่าแก่ของชาวภาคใต้ โดยเฉพาะในจังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งเป็นพื้นที่หลักของการจัดงานนี้ โดยพื้นที่วัฒนธรรมเหล่านี้ช่วยเน้นย้ำถึงความสำคัญทางประเพณี ศาสนา และวิถีชีวิตของชุมชน การใช้พื้นที่วัฒนธรรมในการจัดงานประเพณีสารทเดือนสิบ วัดและศาสนสถานสำคัญ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร วัดหน้าพระธาตุ และวัดอื่น ๆ ในจังหวัดนครศรีธรรมราชมักเป็นสถานที่หลักในการจัดงานเดือนสิบ เนื่องจากเป็นจุดรวมศรัทธาของชาวบ้าน วัดเป็นพื้นที่สำหรับการทำบุญ ตักบาตร ถวายสังฆทาน รวมถึงการจัดแสดงพิธีทางศาสนาและการเทศน์ธรรมเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ลานวัฒนธรรมและพื้นที่กลางแจ้ง สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์’84 (ทุ่งท่าลาด) เป็นสถานที่จัดงานประเพณีที่เปิดให้ประชาชนมาร่วมงาน ทำให้สามารถรองรับผู้คนจำนวนมากได้ พื้นที่นี้ใช้สำหรับการจัดขบวนแห่หมรับ ขบวนหุ่นเปรต การแสดงศิลปะพื้นบ้าน และการประกวดหุ่นเปรต เพื่อสร้างบรรยากาศทางวัฒนธรรมที่เข้มข้น ลานประเพณีและสถานที่สำหรับกิจกรรมพื้นบ้าน บริเวณที่จัดงานจะมีพื้นที่สำหรับการละเล่นพื้นบ้าน การแสดงศิลปะและวัฒนธรรม เช่น มโนราห์ หนังตะลุง และการแสดงพื้นบ้านต่าง ๆ โดยพื้นที่เหล่านี้เป็นจุดเชื่อมโยงวัฒนธรรมท้องถิ่นกับคนในชุมชนและนักท่องเที่ยวที่มาเยือน ทำให้ผู้เข้าชมได้สัมผัสบรรยากาศและเห็นความหลากหลายของศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น ศูนย์การเรียนรู้และนิทรรศการ พื้นที่ที่ใช้ในการจัดนิทรรศการเชิงวัฒนธรรมและการเรียนรู้เกี่ยวกับประเพณีสารทเดือนสิบมักจัดอยู่ใกล้กับลานวัฒนธรรม โดยนำเสนอประวัติความเป็นมาและความสำคัญของประเพณีสารทเดือนสิบ รวมถึงการสาธิตการทำขนมพื้นบ้าน เช่น ขนมลา ขนมพอง และขนมกง เพื่อให้ผู้เข้าชมได้เข้าใจวิถีชีวิตและความหมายของขนมแต่ละชนิด ตลาดพื้นบ้านและตลาดวัฒนธรรม ตลาดที่จำหน่ายขนมพื้นบ้านและสินค้าหัตถกรรมท้องถิ่นเป็นพื้นที่ที่ช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจและสนับสนุนชุมชนในท้องถิ่น โดยจะมีการจัดแสดงและจำหน่ายขนมที่เกี่ยวข้องกับประเพณี เช่น ขนมเดือนสิบ ขนมลา และขนมพอง รวมถึงสินค้าพื้นบ้านอื่น ๆ ที่สะท้อนวิถีชีวิตและภูมิปัญญาของชาวใต้

เส้นเวลา (Timeline)

พ.ศ. 2465 - 2514 ....

เหตุการณ์ : ช่วงแรกเริ่ม พ.ศ.2465 มีการจัดงานบุญสารทเดือนสิบเป็นครั้งแรก บริเวณวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร เป็นช่วงเวลาในการเริ่มงานการทำบุญประเพณีบุญสารทเดือนสิบ เพื่อที่จะทำบุญอุทิศให้ผู้ที่ล่วงลับ และดำเนินการจัดงานบุญสารทเดือนสิบมาทุกปี โดยมีประชาชนร่วมงานบุญประเพณีจำนวนมากจึงต้องไปจัดงานที่สนามหน้าเมือง สามารถนำเงินค่าเก็บผ่านประตูเข้าร่วมงาน ร่วมกับสโมสรข้าราชการมาสร้างอาคาร ททท.ในปัจจุบันที่ใช้อยู่จนสำเร็จ
ผลกระทบ : มีประชาชนร่วมงานบุญประเพณีจำนวนมาก เกิดความแออัด จึงมีการขยายพื้นที่จัดเทศกาลเดือนสิบไปยังบริเวณหน้าเมือง ทำให้การจราจรมีความสะดวกมากขึ้น

พ.ศ. 2515 - 2522 ....

เหตุการณ์ : ในปี พศ. 2515 มีการเริ่มแห่หมฺรบฺแล้ว ในปี 2522 เติบโตเต็มที่เป็นขบวนแห่ มองว่าการแห่หมรฺบฺเป็นหัวใจของงานเดือนสิบ รัฐบาลส่งเสริมการท่องเที่ยว จังหวัดดำเนินการให้ทุกอำเภอเข้าร่วมการแห่หมฺรบฺ มีการประกวดหมรบฺแนวพื้นถิ่น เดิมจะประกวดแรม 15 ค่ำ ภายหลังมาปรับเปลี่ยนเป็นวันแรม 14 ค่ำ เพราะคนจัดหมรบฺใช้เวลานานในการจัด ไม่ได้ไปทำบุญร่วมด้วย
ผลกระทบ : รัฐบาลมีการส่งเสริมการท่องเที่ยว ทำให้ทุกอำเภอต้องให้ความร่วมมือในการจัดหมับสู่การแห่หมับในระดับจังหวัด งานเทศกาลเดือนสิบจึงมีการประชาสัมพันธ์เชื่อมโยงกับกิจกรรมการท่องเที่ยวมากขึ้น

พ.ศ. 2523 - 2567 ....

เหตุการณ์ : ช่วง พ.ศ. 2523-ปัจจุบัน ช่วงนี้เป็นช่วงเวลาประเพณี จารีต ผลจากการตกผลึกของคนโบราณ มีการจัดทำหนังสือที่ระลึกจากการจัดงานประเพณีตั้งแต่ปี พ.ศ. 2522-ปัจจุบัน และในปี พ.ศ. 2530 มีการขอถ้วยพระราชทานของสมเด็จพระเทพ เพื่อมาใช้ในการจัดการประกวดกลอนสด มโนรา และเพลงบอก เป็นกุสโลบายในการรักษามรดกศิลปินพื้นบ้านเอาไปปลูกฝังไว้ตั้งแต่เด็ก สร้างทายาทของศิลปินไปจากกลอนแปด ต่อไปจะว่ากลอนได้
ผลกระทบ : มีการเพิ่มกิจกรรมบริเวณหน้าเมืองมากขึ้น เช่น การประกวดหนังตะลุงชิงถ้วยพระราชทาน ขยายพื้นที่กิจกรรมไปยังทุ่งท่าลาด มีการจำหน่ายสินค้าพื้นเมือง จัดเสวนา แข่งกลอนสด เป็นต้นส่งผลให้การเชื่อมโยงการท่องเที่ยวสามารถสร้างรายได้ให้แก่ชาวจังหวัดนครศรีธรรมราชเป็นอย่างมาก