Cultural Mapping Thailand [PMU] ระบบสารสนเทศด้านวัฒนธรรมและ แผนที่วัฒนธรรม ประเทศไทย

ข้อมูลวัฒนธรรม : SP-94110-00009 [ ได้รับทุนจากโครงการ ]

พิธีสะเดาะห์เคราะห์ล่องเรือสำเภา

Ceremony to exorcise bad luck by sailing on a junk

พิธีสะเดาะห์เคราะห์ล่องเรือสำเภา เป็นพิธีที่ศาลเจ้าตี่ฮู่อ่องเอี่ย บางตะโละ ยังสืบทอดต่อกันมา พิธีล่องเรือสำเภาลงทะเล เป็นการลอยเคราะห์และสิ่งอัปมงคลในบริเวณดังกล่าวออกจากผู้มีจิตศรัทธาที่มาร่วมพิธีและออกจากพื้นที่ พิธีนี้เป็นการสืบทอดความเชื่อตามตำนานของตี่ฮู่อ่องเอี่ยที่ท่านและน้องทั้ง 6 คน ถูกพิษจนถึงแก่ชีวิต มีเพียงท่านและน้องอีก 2 คน ซึ่งต่อมาลูกหลานเรียกกันว่า “ยี่เล่าเอี่ย” และ “ซำเล่าเอี่ย” มาสถิตเป็นองค์เทพ ส่วนน้องอีก 4 คน ซึ่งมีนิสัยอันธพาลกลายเป็นดวงวิญญาณเร่ร่อน จึงจำเป็นต้องทำพิธีส่งดวงวิญญาณเหล่านี้และพรรคพวกลงเรือสำเภาออกสู่ทะเล เพื่อไม่ให้มารังควานชาวบ้าน พิธีนี้จัดขึ้นเดือนพฤษภาคมของทุกปีซึ่งเป็นช่วงที่มีลมบกพัดจัด โดยจะมีการทอดเบี้ยเสี่ยงทาย (ปะโป้ย) เพื่อถามกำหนดวันทำและล่องเรือสำเภา โดยภายในเรือนี้จะบรรทุกเสบียงอาหาร สิ่งของอัปมงคลที่พบโดยการชี้ของเกี้ยวพระขณะทำการหามแห่พระ ตลอดจนเส้นผมและเล็บของชาวบ้านที่ต้องการลอยเคราะห์ไปกับเรือสำเภานี้ พิธีสะเดาะเคราะห์ล่องเรือสำเภา ถือได้ว่าแตกต่างจากที่อื่นโดยสิ้นเชิง ในประเพณีนี้จะเป็นการสะเดาะเคราะห์ทั้งตัวลูกหลานเอง รวมถึงแหล่งที่ิอยู่อาศัย แหล่งทำมาหากินในหมู่บ้านบางตะโละ องค์ตี่ฮู่อ่องเอี่ยจะปัดเป่าและนำสิ่งไม่ดีออกจากหมู่บ้าน โดยจะมีลูกหลานแบกเกี้ยวองค์พระไปตามความรู้สึก เมื่อเจอสิ่งไม่ดีจะนำเกี้ยวปักในสิ่งนั้น และจะโป่ย(เสี่ยงทาย) ถามองค์พระอีกครั้งว่าใช่หรือไม่ พอหรือไม่พอ หลังจากที่เราพบสิ่งนั้นๆแล้ว จึงนำไปใส่ไว้ในเรือสำเภา เพื่อจะนำสิ่งที่ไม่ดีทั้งหมดโยนทิ้งไปในทะเล หลังจากปัดเป่าสิ่งไม่ดีแล้ว เมื่อถึงเวลาองค์พระทุกๆองค์ในศาลร่วมฟังพระสวดเรือสำเภาก่อนที่จะนำไปล่องทะเล เมื่อถึงเวลาล่องเรือสำเภาก๋งตี่ฮู่อ่องเอี่ยจะวนรอบเรือสำเภา 3 รอบ และลูกหลานจะมาช่วยยกเรือสำเภาไปที่ท่าเรือในหมู่บ้าน เพื่อไปส่งเรือสำเภากลางทะเล และเวียนเรือรอบเรือสำเภาอีก 3 รอบพร้อมจุดประทัดเพื่อส่งเรือสำเภา เป็นอันเสร็จพิธีสะเดาะเคราะห์ การที่องค์พระเป็นสีดำมีเรื่องเล่าจาก นายฉ้วน เบ้งฮ้อ ผู้ปกครองศาลเจ้า (ซึ่งได้ถึงแก่กรรมไปแล้ว) ได้เล่าถึงชาติภูมิของเจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ย (ก๋ง) พึ่งได้กล่าวเล่าสืบทอดกันมาว่าเมื่อครั้งที่เจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ย ยังคงเป็นมนุษย์อยู่นั้น เจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ยมีพี่น้องรวม 7 คน ซึ่งเจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ยเป็นพี่คนโต และพี่น้องทั้ง 7 คนมีชำนาญในด้านเครื่องดนตรีมาก และมีหน้าที่กล่อมบรรเลงให้พระศรีอริยเมตไตรยฟังซึ่งจะเห็นได้ว่า ในศาลเจ้าตึ่ฮู่อ่องเอี่ย บนแท่นบูชาของเจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ยจะมีพระพุทธรูปประดิษฐาน อยู่คู่กับเจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ยด้วยเสมอ ซึ่งเปรียบเสมือนนั่นเอง ครั้นอยู่มาวันหนึ่งได้มีโหรผู้หนึ่งซึ่งได้ประกาศตัวว่า ตนอยู่เหนือคนธรรมดามีหูทิพย์ตาทิพย์ สามารถทำนายทุกสิ่งทุกอย่างได้ ซึ่งพระศรีอริยเมตไตรยล่วงรู้ดังนั้น จึงต้องการที่จะทราบความจริง จึงได้เชิญโหรผู้นั้นเข้าพบ แล้วจึงให้เจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ย และน้องทั้ง 6 มาโดยให้ไปซ่อนตัวไว้คนละแห่งในบริเวณเดียวกันอย่างมิดชิดแล้วให้บรรเลงเพลงพร้อมๆกันโดยให้โหรผู้นั้นทำนายว่าเป็นเสียงอะไรมาจาที่ไหน ซึ่งต่อมาโหรผู้นั้นเริ่มรู้สึกว่าตัวเองจะทำนายไม่ถูกอยู่แล้วจึงได้แก้ตัวออกไป โดยบอกพระศรีอริยเมตไตรยว่า ถ้าจะให้ตนทำนายให้ถูกนั้นต้องขอพระศรีอริยเมตไตรยสักอย่างหนึ่ง โดยตนจะทำอะไรก็ได้แล้วจึงจะทำนายได้ถูก พระศรีอริยเมตไตรยจึงอนุญาต โดยลืมนึกไปว่าโหรผู้นั้นมีของดีอย่างหนึ่งคือไม้เท้าพิษ และเมื่อโหรผู้นั้นได้รับอนุญาต จึงใช้ไม้เท้านั้นปล่อยพลิกไปทำให้พิษนั้นถูกเหล่าพี่น้องของเจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ย ซึ่งกำลังบรรเลงเพลงอยู่นั้นถึงแก่ความตาย และทำให้เนื้อตัว กายเป็นสีดำทั้งหมด ซึ่งจะเห็นได้ว่ารูปแกะสลักของเจ้าพ่อนั้นมีสีดำสนิท เมื่อพระศรีอริยเมตไตรยเห็นดังนั้น จึงได้สำนึกผิดและได้ตรัสว่าให้ช่างมาแกะสลักเป็นพระรูปจีนขึ้น 7 องค์ แล้วอธิษฐานว่าถ้าดวงวิญญาณของเราพี่น้องทั้ง 7 องค์ ถึงองค์ใดที่บริสุทธิ์และยุติธรรมต้องการที่จะให้ผู้คนเคารพนับถือต่อไปจงเข้ามาสิงสถิตอยู่ในรูปพระจีนนั้น ซึ่งดวงวิญญาณเหล่านั้นได้มาถึงสถิตอยู่เพียง 3 องค์ ซึ่งมีเจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ย ยี่เล่าเอี่ย และซำเล่าเอี่ยเท่านั้น