เพลงทรงเครื่องคณะนารีเฉลิมเนตร เป็นคณะนักแสดงที่ได้รับความนิยมอย่างยิ่งของชาวอำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท โดยผู้นำมาเผยแพร่คนแรกคือ คุณยายถนอม พุ่มรอด ท่านเกิดปี พ.ศ.2433 (ปัจจุบันเสียชีวิตแล้ว) ภูมิลำเนาอยู่ที่ตำบลคุ้งสำเภา อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท โดยกำเนิดท่านเป็นบุตรสาวของคุณพ่อแป้น คุณแม่เพลา พุ่มรอด ในสมัยเด็ก ๆ คุณยายถนอมมักจะติดตามบิดามารดาไปเที่ยวงานวัดในเทศกาลหรืองานรื่นเริงต่างๆ เช่น งานทอดกฐิน งานผ้าป่า ออกพรรษาสงกรานต์ ซึ่งในแถบจังหวัดชัยนาท และอำเภอมโนรมย์มักนิยมร้องเล่นเพลงเรือกันมาก คุณยายถนอมจึงชอบไปดูการแสดงเพลงเรือ เพลงดังกล่าว ประกอบกับท่านเป็นคนที่มีความจำเป็นเลิศทั้งที่ไม่ได้เรียนหนังสือ สามารถจดจำกลอนเพลงเรือมาขับร้องเล่นเป็นประจำ ประมาณ ปี พ.ศ.2478 คุณยายถนอมได้คิดดัดแปลงจากเพลงตัวเปล่าที่เคยเล่น มาสู่การร้องที่เป็นเรื่องราวและเรียกว่าเพลงทรงเครื่อง ด้วยการแต่งกายตามแบบของละคร ผูกกลอนเป็นกลอนไลหรือเรียกว่าเพลงไล โดยนำเรื่องราวจากนิทานพื้นบ้านมาแต่งเป็นคำร้องแบบกลอนพื้นบ้าน เช่น เรื่องพระอภัยมณี ขุนช้างขุนแผน (นิยมแสดงเป็นตอน) แก้วหน้าม้า สังข์ทอง โกมินทร์ เป็นต้น มีการขึ้นฉากแบบลิเก ส่วนผู้แสดงในยุคแรกที่คุณยายถนอมท่านฝึกหัดนั้นเป็นผู้หญิงล้วน คุณยายถนอมจึงตั้งชื่อคณะว่า “เนตรนารี” คุณยายถนอม ได้ฝึกลูกศิษย์ให้แสดงเพลงทรงเครื่องมาจนถึงรุ่นที่ 3 เมื่อปี พ.ศ.2480 ซึ่งมีบุตรสาวของท่านคือนางสนาน พุ่มน้อย ฝึกหัดแสดงด้วย นางสนานเป็นบุคคลหนึ่งที่ได้รับการถ่ายทอดจากมารดาด้านการแสดงเพลงทรงเครื่อง โดยฝึกหัดมาตั้งแต่อายุ 6 ปี เริ่มแสดงเป็นตัวเด่น ๆ ราวอายุ 19 ปี จึงเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงหลักของคณะ เมื่อคุณยายถนอมอายุมากขึ้น นางสนาน บุตรสาวจึงสืบสานการแสดงเพลงทรงเครื่องต่อมาและได้เปลี่ยนชื่อคณะเพลงจากชื่อที่เรียกคณะว่า “เพลงทรงเครื่องมโนรมย์” เป็น “คณะนารีเฉลิมเนตร” และใช้ชื่อนี้มาตลอดและโด่งดังที่สุดจนถึงปี พ.ศ. 2515 ในย่านของอำเภอมโนรมย์ สามารถเล่นชนะการประชันกับคณะลิเกทุกคณะ
![]() |
เหตุการณ์ :
ในปีพ.ศ.2478 เดิมคณะมีชื่อว่า “เนตรนารี” มีการร้องที่เป็นเรื่องราวและเรียกว่าเพลงทรงเครื่อง ด้วยการแต่งกายตามแบบของละคร ผูกกลอนเป็นกลอนไลหรือเรียกว่าเพลงไล โดยนำเรื่องราวจากนิทานพื้นบ้านมาแต่งเป็นคำร้องแบบกลอนพื้นบ้าน เช่น เรื่องพระอภัยมณี ขุนช้างขุนแผน (นิยมแสดงเป็นตอน) แก้วหน้าม้า สังข์ทอง โกมินทร์ เป็นต้น มีการขึ้นฉากแบบลิเก ส่วนผู้แสดงในยุคแรกนั้นเป็นผู้หญิงล้วน จึงเป้นที่มาของชื่อคณะ |
จับต้องได้ : Tangible.
ศิลปะการแสดง : PA : Performing Arts นาฏศิลป์และการละคร
.
เลขที่ : หมู่4 ต. คุ้งสำเภา อ. มโนรมย์ จ. ชัยนาท 17110
คุณ อุษา กวางประเสริฐ
0812812591
Pisarn : มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม : 2566 Festival