PMU ทุนทางวัฒนธรรม


ข้อมูลวัฒนธรรม : AR-51000-00042 [ ได้รับทุนจากโครงการ ]

พิพิธภัณฑ์พระเมืองแก้ว วัดพระธาตุหริภุญชัย
Wat Phra That Hariphunchai

เดิมคือ ลำพูนพิพิธภัณฑสถาน พิพิธภัณฑสถานส่วนภูมิภาคแห่งแรกของภาคเหนือ ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๐ จากแนวพระราชดำริ และพระราชนิยมของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ในกิจการพิพิธภัณฑ์ รวมถึงพระราชประสงค์ในการใช้พิพิธภัณฑสถานให้เป็นแหล่งการศึกษาสำ หรับประชาชนโดย พระยาราชนุกูลวิบูลย์ภักดี (อวบ เปาโรหิตย์) สมุหเทศาภิบาลมณฑลพายัพเป็นผู้ริเริ่มขึ้นตามพระราโชมายการสร้างความเป็นรัฐชาตินิยม มีวัตถุประสงค์เพื่อคุ้มครองรักษาสมบัติวัฒนธรรมของชาติในมณฑลพายัพไม่ให้สูญหายโดยเจ้าจักรคำขจรศักดิ์ เป็นผู้อำนวยการพิพิธภัณฑ์ และพระอมรเมธี (อมร อมรปญโญ) เจ้าอาวาสวัดพระธาตุหริภุญชัยในขณะนั้นเป็นผู้รวบรวมดูแลโดยใช้พื้นที่อาคารระเบียงคตด้านทิศใต้พระธาตุหริภุญชัยดำเนินการรวบรวมสิ่งของจากทั่วมณฑลพายัพรับบริจาคโบราณวัตถุและงินบำรุงพิพิธภัณฑสถานโดยยึดถือตามระเบียบการตรวจพิพิธภัณฑสถานของหัวเมืองต่างๆ ซึ่งขณะนั้นมีอยู่เพียง 6 แห่ง ทั่วประเทศเท่านั้น ภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 พิพิธภัณฑ์สถานยังคงอยู่ในความดูแลของวัดพระธาตุหริภุญชัย ได้ร่วมกับเจ้าหน้าที่ศาลากลางจังหวัดเรื่อยมาจนกระทั่ง กรมศิลปากรได้ดำเนินการขึ้นทะเบียนโบราณวัตถุในพิพิธภัณฑสถานแห่งนี้ และประกาศเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติหริภุญชัย อยู่ในความดูแลของกรมศิลปากรเมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2504 เป็นต้นมา ต่อมากรมศิลปากรมีโครงการขยายกิจการพิพิธภัณฑ์ จึงหาสถานที่และงบประมาณจัดสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์ถาวรที่ทันสมัยขึ้นมาใหม่ พระธรรมโมลี (อมร อมรปญโญ) เจ้าอาวาสวัดพระธาตุหริภุญไชยขณะนั้นจึงมอบศิลปโบราณวัตถุในพิพิธภัณฑสถานหลังเดิมจำนวน 2013 ชิ้นให้กรมศิลปากรเพื่อนำออกมาจัดแสดงณพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ที่จะสร้างขึ้นใหม่เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2511 แต่ก็ยังไม่มีสถานที่เหมาะสม จนกระทั่งกรมศิลปากร ได้รับมอบกรรมสิทธิ์ในที่ดินราชพัสดุเดิม อันเป็นที่ตั้งเรือนจำจังหวัดลำพูน บนถนนอินทยงยศ ตรงข้ามวัดพระธาตุหริภุญชัยทางทิศตะวันตก จึงได้ทำการก่อสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์หลังใหม่ขึ้นแล้วเสร็จในปีพ.ศ.๒๕๑๗ จากนั้นได้ขนย้ายโบราณวัตถุจากอาคารหลังเก่าในวัดพระธาตุหริภุญชัยมาจัดแสดงร่วมกับโบราณวัตถุที่รวบรวมเพิ่มเติมจากที่ประชาชนบริจาค และโบราณวัตถุที่ย้ายมาจากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครและกรมศิลปากรได้กราบบังคมทูลเชิญสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดอาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย บนถนนอินทยงยศเมื่อวันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๕๒๒ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญชัย เปิดให้ประชาชนเข้าชมห้ชานบัดนั้นเป็นต้นมา เนื่องด้วยพิพิธภัณฑ์วัดพระธาตุหริภุญชัย ยังคงได้รับบริจาคและสะสมโบราณวัตถุศิลป์วัตถุมาอย่างต่อเนื่องได้รับการสนับสนุนจากประชาชนในจังหวัดลำพูน และพื้นที่ใกล้เคียง ใน พ.ศ. 2538 พระราชมหาเจติยาภิบาล (ไพบูลย์ ผูริวิโล) เจ้าอาวาสได้สร้างอาคารพิพิธภัณฑ์ขึ้นไหม่ เป็นทรงวิหาร ล้านนาประยุกต์ มีชื่อว่า อาคารพิพิธภัณฑ์ห้าสิบปี ธนาคารกรุงศรีอยุธยา จำกัด(มหาชน) และเปิดให้ประชาชนเข้าชมเมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2541 ด้านนอกอาคารยังมีส่วนระเบียงคต ที่เปลี่ยนสถานที่จัดเจ็บโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ ประเภทเครื่องไม้แกะสลัก อาทิ สัตภันฑ์ หีบธรรม ชิ้นส่วนประดับอาคาร สถาปัตยกรรม เป็นต้น โดยพระเทพรัตนนายก เจ้าอาวาสวัดพระธาตุหริภุญชัย ท่านมีโครงการปรับปรุงพื้นที่ส่วนระเบียงคตดังกล่าวเป็นพิพิธภัณฑ์เพื่อเป็นการเชิดชูเกียรติถวายแก่พระเมืองแก้ว พระมหากษัตริย์พระองค์ที่ 11 ในราชวงศ์มังรายแห่งอาณาจักรล้านนา ทรงครองราชย์ในช่วง พ.ศ 2038 – 2068 ทรงมีคุณูประการแก่เมืองลำพูนเป็นอย่างยิ่ง ท่านจึงให้ชื่อพิพิธภัณฑ์แห่งใหม่ ภายในวัดพระธาตุหริภุญชัยนี้ว่า พิพิธภัณฑ์ พระเมืองแก้ว



 

Icon
ประเภทวัฒนธรรม

จับต้องได้ : Tangible.

Icon
หมวดหมู่วัฒนธรรม

สถาปัตยกรรม : AR : ARchitecture พิพิธภัณฑ์
.

Icon
ที่ตั้ง

เลขที่ : ต. ในเมือง อ. เมืองลำพูน จ. ลำพูน 51000

Icon
ชื่อผู้ให้ข้อมูลหรือชื่อกลุ่มผู้ให้ข้อมูล

เจ้าอาวาสวัดพระธาตุหริภุญชัย

Icon
ช่องทางติดต่อผู้ให้ข้อมูล

27 ถ.เทศบาล ต.ในเมือง อ.เมือง จ.ลำพูน

Icon
ผู้บันทึกข้อมูล

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ : 2567 Open call

Icon
แหล่งข้อมูอื่น ๆ
-

มีผู้เข้าชมจำนวน :47 ครั้ง
บันทึกข้อมูลเมื่อวันที่ : 11/03/2025 - ปรับปรุงล่าสุดวันที่ : 28/05/2025