Cultural Mapping Thailand [PMU] ระบบสารสนเทศด้านวัฒนธรรมและ แผนที่วัฒนธรรม ประเทศไทย

ข้อมูลวัฒนธรรม : AR-94110-00029

ศาลเจ้าตี่ฮู้อ่องเอี่ย บางตะโล๊ะ

Tee Hoo Ong Eak Shine

ศาลเจ้าตี่ฮู่อ่องเอี่ย บางตะโล๊ะ ปัจจุบันตั้งอยู่หมู่ที่ 3 ตำบลปะเสยะวอ อำเภอสายบุรี จังหวัดปัตตานี ถือเป็นศาลเจ้าของชาวไทยเชื้อสายจีน เป็นศาลเจ้าที่มีประวัติยาวนานประมาณเกือบ 400 ปี เชื่อว่ามีจุดเริ่มต้นประมาณ พ.ศ. 2381 มีตำนานเรื่องเล่าเกี่ยวกับศาลเจ้าแห่งนี้ว่า ในอดีตหมู่บ้านบางตะโละ เป็นหมู่บ้านที่มีชาวไทยพุทธเชื้อสายจีนอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก และหมู่บ้านใกล้เคียงมีมุสลิมอาศัยอยู่ริมฝั่งทะเล มีอาชีพทำประมงชายฝั่ง วันหนึ่งในขณะที่ชาวมุสลิมทำประมงการลากอวนอยู่นั้นปรากฏว่ามีท่อนไม้ติดอวนขึ้นมาและเมื่อทิ้งลงไปในทะเลแต่ท่อนไม้ดังกล่าวกลับติดอวนขึ้นมาอีกครั้งและพิจารณท่อนไม้อย่างละเอียดและพบว่ามีลักษณะคล้ายองค์พระจีน ชาวมุสลิมจึงเรียกบิดาของนายคงผู้เป็นชาวไทย-พุทธคนเดียวในบริเวณนั้นมานำพระจีนออกจากอวนที่ติดอยู่ ทันทีที่บิดาของนายคงซึ่งป่วยเป็นโรคคุดทะราด (ลักษณะอาการคล้ายโรคเรื้อน) อุ้มพระจีนออกจากอวนก็รู้สึกมีกำลังแข็งแรงขึ้นมาและออกวิ่งด้วยเท้าเปล่าฝ่าดงหญ้าลูกลมที่แหลมคมจากบริเวณชายฝั่งทะเลลงคลองข้ามฝั่งไปยังบ้านบางตะโล๊ะ แล้วนำองค์พระไปวางไว้ในกอเตย ซึ่งเป็นที่ตั้งของศาลเจ้าตี่ฮู่อ่องเอี่ยในเวลาต่อมาจนถึงปัจจุบัน ความเชื่อเรื่องปฏิหาริย์ขององค์พระมีเรื่องเล่าว่า บิดาของนายคงได้ไปบอกข่าวเรื่ององค์พระนี้แก่ “แป๊ะตัน” หัวหน้าหมู่บ้านซึ่งเป็นผู้มีฐานะดีและได้รับการเคารพนับถือจากชุมชน แป๊ะตันจึงเกณฑ์ชาวบ้านมาดูและช่วยกันแกะพวกหอยและเพรียงที่ติดอยู่ที่องค์พระออก ก่อนนำองค์พระมาวางบนโต๊ะและรมด้วยควันธูปและกำยานพร้อมทั้งตีล่อโก้ว (เครื่องดนตรีจีนที่ประกอบกันเป็นวงดนตรี) เพื่อให้เทพเจ้าได้มาสถิต ณ องค์พระ ในตอนนั้นเอง องค์พระได้แสดงปาฏิหาริย์โดยการทำให้โต๊ะที่ตั้งองค์พระสั่นไปมา แป๊ะตันและชาวบ้านจึงเกิดความศรัทธาและร่วมกันสร้างศาลเจ้าแบบชั่วคราวขึ้นเพื่อประดิษฐานองค์พระ โดยองค์พระนั้น คือ องค์ตี่ฮู่อ่องเอี่ย (池府王爺) หรือที่ชาวบ้านเรียกอย่างลำลองตามประสาลูกหลานผู้มีจิตศรัทธาว่า “ตั่วเล่าเอี่ย” หรือ “อากง” ความศักดิ์สิทธิ์ของอากง โดยเฉพาะด้านการคุ้มครองชาวประมงจากพายุคลื่นลม และการปัดเป่าโรคระบาด จึงทำให้เลื่องลือไปทั่ว ทำให้ชาวบ้านและผู้ที่นับถือต่างพากันมาไหว้สักการบูชา และบนบานกันไม่ขาดสาย งานประเพณีประจำปีของศาลเจ้าตี่ฮู่อ่องเอี่ย มีขึ้นปีละ 2 ครั้ง 1. งานสมโภชเจ้าพ่อตั่วเล่าเอี่ย (เล่าเอี่ยก๋ง) งานนี้มีขึ้นหลังจากวันตรุษจีน 15 วัน โดยจะมีการอัญเชิญองค์พระขึ้นเกี้ยว แห่เยี่ยมเยียนลูกหลานทั้งในหมู่บ้านบางตะโล๊ะและพื้นที่อำเภอสายบุรีบริเวณเทศบาลเมืองตะลุบัน จากนั้นขบวนจะนำองค์พระลงน้ำบริเวณที่พบองค์พระ เมื่อเสร็จแล้วจะอัญเชิญเข้าสู่ศาลเจ้าบางตะโล๊ะ 2. งานประเพณีล่องเรือสำเภา ประเพณีนี้จะมีขึ้นในวันอาทิตย์ที่ 2 ของเดือนพฤษภาคมทุกๆ ปี โดยมีการอัญเชิญองค์พระขึ้นเกี้ยว หามแห่เยี่ยมเยียนชาวบ้านบางตะโล๊ะ และตรวจตราดูสิ่งชั่วร้ายในหมู่บ้าน ถือเป็นประเพณีปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายในหมู่บ้าน