Cultural Mapping Thailand [PMU] ระบบสารสนเทศด้านวัฒนธรรมและ แผนที่วัฒนธรรม ประเทศไทย

ข้อมูลวัฒนธรรม : CS-57140-00022 [ ได้รับทุนจากโครงการ ]

ไม้หมายทุ่ง

Mai Hmai Toong

ไม้หมายทุ่ง เป็นต้นไม้ใหญ่ที่สำคัญ สัมพันธ์กับชุมชนและวัฒนธรรมท้องถิ่น เชื่อว่ามีสิ่งศักดิ์สิทธิ์สถิตอยู่ เป็นจุดหมายตาที่เอื้อต่อการจดจำสถานที่นั้นๆ โดยมักใช้พันธุ์ไม้ท้องถิ่นหรือต้นไม้ขนาดใหญ่ที่มองเห็นได้แต่ไกล เพื่อไม่ให้หลงทาง คำว่าไม้หมายทุ่งนี้มีลักษณะคล้ายกับคำว่า “ไม้หมายเมือง” ซึ่งเป็นคติล้านนาที่เป็นภูมินามของสถานที่อันเกี่ยวข้องกับสถานที่นั้น ๆ ซึ่งสัมพันธ์กับชุมชนและวัฒนธรรมท้องถิ่น หรือเป็นการสร้างเอกลักษณ์และจุดหมายตา ที่ชัดเจนด้วยการใช้พืชหรือต้นไม้ขนาดใหญ่ที่มองเห็นได้แต่ไกลเพื่อมิให้หลงทาง โดยในอดีตชาวล้านนาเชื่อว่า ไม้หมายเมืองเป็นต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่มาก เป็นต้นไม้ที่กษัตริย์คอยอุ้มชู เพราะเชื่อว่ามีสิ่งศักดิ์สิทธิ์สถิตอยู่และแสดงถึงจิตวิญญาณของเมือง เช่น ต้นยางในวัดเจดีย์หลวงที่เป็นไม้หมายเมืองของเมืองเชียงใหม่ และเมืองเชียงตุง ต้นขี้เหล็กที่เป็นไม้หมายเมืองของเมืองลำพูน นอกจากนี้ก็ยังมีคำที่มีความหมายคล้าย ๆ กัน ได้แก่ ‘ไม้หมายถิ่น’ คือสถานที่ที่ตั้งชื่อตามแหล่งพันธุ์ไม้ เพื่อเอื้อต่อการจดจำสถานที่นั้น ๆ เช่น ตลาดต้นลำไย ตลาดต้นพยอม ฯลฯ และ ‘ไม้หมายทาง’ เป็นต้นไม้ใหญ่ต้นสำคัญที่มีประวัติศาสตร์ร่วมกับสถานที่เก่าแก่